İsveç’e ilk gelen ve ilk yerleşen Türk aile !
İsveç’te doğan ilk Türk çocuk !
İsveç Kralı’nın özel iznine mazhar olan ilk Türk tüccar !
İsveç’te şirket kuran, ticaret yapan, mağaza açan ilk Türk !
İsveç yüksek sosyetesine giren ilk Türk ailesi !
Stockholm Türk büyükelçilerinin hepsini tanıyan ve dostluk kuran tek aile !
İsveç’in en köklü ve en eski halı mağazası !
İsveç Kraliyet Ailesi’nin özel halıcıları !
Stockholm’da açılan ilk Arhan halı mağazası, 1932 yılı..İsveç’in bilinen en eski ve ilk Türk ailesi 1930 yılında eşi ve 2 çocuğuyla İsveç’e gelerek Stockholm’a yerleşen Akif Arhan ailesidir !
İsveç’te hem ticari başarının hem de entegrasyonun sembolüdür Arhan ailesi.
İsveç’te Türk’ler ve İsveç-Türkiye ilişkileri söz konusu olduğunda mutlaka adından söz edilmesi gereken saygın ve asil bir ailedir Arhan‘lar….
Akif bey oğulları Şeref (Şerafettin), Sabah (Sabahattin) ve Mustafa 1600’lü yıllarda dokunmuş antika bir Uşak halısı üzerinde.Antika halı şimdi Kuveyt sarayında…Halısını satmak için deve sırtında taa Mısır’a bile giden Kayserili dedesi ve babasından üçüncü kuşak halıcı olan Akif Arhan babasıyla birlikte İstanbul’da halı tüccarlığı yapıyormuş. Babası, daha da büyümek için yurtdışında yeni pazarlara da açılmak istemiş.
Oğlu Akif’e hedef pazar olarak uzak kuzeyi göstermiş ve akıllıca şöyle demiş:
– ” Kuzey memleketine gideceksin oğlum, oraların iklimi çok soğuktur, yün halılarımız İsveçlilerin ayaklarını soğuk yerin üstünde sıcak tutar !”
23 yaşındaki halıcı Akif İstanbul’dan yüklendiği bir parti halıyla İsveç’e doğru yola çıkmış. 1928 yılında Malmö‘ye gelmiş. Halılarına pazar ararken Malmö’de halıcılık yapan bir Ermeni tüccarla tanışmış.
Rekabet kokusunu alan Ermeni halıcı genç Akif’i İsveç’ten caydırmak için işlerin kesatlığından ve İsveç’lilerin halıya pek para harcamadığından yakınmış. Bu arada “-Madem buraya kadar gelmişsin memlekete elin boş dönme bari, halılarını bana sat !” demiş.
Uyanık Kayserili Akif bu teklifi İsveç’te büyük halı satışı potansiyeli olarak okuyup, yorumlamış ve teklifi kabul ederek halılarını Ermeni halıcıya toptan devredip İstanbul’a dönmüş. Döner dönmez de İsveç’e taşınma hazırlıklarına hemen başlamış.
2 yıl sonra 1930 yılında bu sefer başkent Stockholm’a yanında eşi Muzaffer hanım, oğulları 4 yaşındaki Şerafettin ve 2 yaşındaki Sabahattin ‘le birlikte gelip, kalıcı olarak yerleşmiş.
Öncelikle alım gücü yüksek ve değerli antika halı düşkünü İsveç’in yüksek sosyetesiyle ve Kraliyet ailesiyle tanışmış.
Yabancı olduğundan dolayı o zamanlar İsveç’te şirket açması ve ticaret yapması yasakmış ama o bu yasağı İsveç Kralı 6. Gustav Adolf‘tan aldığı şahsına özel ticaret izniyle kolayca aşmış.
İsveç’te kurulmuş ilk Türk ticaret şirketi olan ve logosu ‘kırmızı bir hilal içinde Ayasofya Camisi‘nden oluşan “Turkiska Magasinet” i (Türk Ambarı) kurmuş.
Akif Arhan zamanın İsveç Kralı 6. Gustav Adolf ‘a halılarını tanıtıyor..
isveç’in ünlü siması Prens Bertil, çok samimi ve sıcak ortamda Arhan halılarını beğeniyor. Arka planda Sabahattin beyin sevgili eşi Sema hanımefendi görünüyor.Aynı yıl İlk halı dükkanını Stockholm şehir merkezinde, Malmskillnadsgatan 32 adresinde açmış. Seçkin el dokuması şark halılarının ilk müşterileri İsveç kralı 6. Gustav, Prens Bertil ve İsveçli kalburüstü zenginler olmuş.
Halı satışları çok iyi gitmiş ve 1932 yılında Birger Jarlsgatan 32‘de ilk perakende halı mağazasını açmış.
Bir yıl sonra 1933’te ‘İsveç’te doğan ilk Türk ünvanlı‘ en küçük oğlu Mustafa doğmuş.
Çalışkanlığı ve bir ipek halı dokurcasına titizlikle ve sabırla “düğüm attığı” sağlam sosyal ilişkileri sayesinde kısa sürede İsveç pazarında saygın bir yer edinmiş.
İkinci dünya savaşı yıllarında Türkiye’den halı getiremediği için yaşadığı sıkıntıyı “Kayserili esnekliğiyle” satış politikasını değiştirip, İsveç piyasasından topladığı antika halıları alıp satarak aşmış.
Türkiye’ye bağlılığı ve sadakati bir aile geleneği olan asaletli Arhan ailesi özel ilişkileri sayesinde Stockholm’un en seçkin adreslerinin birinde bulunan ve eski sahibi zengin bir sanayici olan Türkiye’nin şimdiki büyükelçilik sefareti “Villa Hjort” binasının satın alınmasına kişisel itibarı ve ilişkileriyle aracılık etmiş….
Bu fahri yardımlarından dolayı çok uzun yıllar oğulları Şerafettin Arhan Göteborg’ta ve Mustafa Arhan’da Malmö’de Türkiye’nin Fahri konsolosluk görevini büyük bir onur duyarak yapmışlar.
Yaş sırasına göre Şerafettin, AhmetSabahattin ve Necati Mustafa Arhan kardeşler..İsveç toplumunda seçkin bir yer edinen ve oğullarının geleceğini düşünen Akif bey, evlendiklerinde eşlerinden dolayı bir anlaşmazlık çıkabilir düşüncesiyle üç oğluna, İsveç’in üç büyük şehrinde, üç ayrı halı mağazası açmış.
En büyük oğlu Şerafettin’e 1961’de Göteborg’da ve küçük oğlu Mustafa’ya da 1962’de Malmö’de birer mağaza açmış.
Stockholm’daki mağazasını da ortanca oğlu Sabahattin’e vermiş.
Malmö mağazası 1962′ de Mustafa Arhan’ için açılmış.
Stockholm’daki mağaza ortanca oğlan Sabahattin Arhan’ın olmuş.. 1970’li yıllar
Göteborg Mağazası 1961’de büyük oğlan Şerafettin için açılmış ve halen faaliyette..
Arhan aile adını korumak için de 1972 yılında şirketinin adını “Arhan orientaliska mattor” (Arhan Şark Halıları) olarak değiştirmiş.
Beşinci kuşak Arhan halıcısı Ali Arhan – Göteborg85 yıllık geçmişiyle İsveç’in en eski halı şirketi olan Arhan halı’nın Stockholm mağazası 2010 yılında, Malmö mağazası da 2012 yılında kapanmış. Arhan Şark Halıları halen beşinci kuşak halıcısı Ali Arhan tarafından sadece Göteborg’daki üç katlı mağazada satılmakta.
İsveç’te ilk doğan Türk olan Mustafa Arhan bey değerli antika halı kolleksiyonundan bir halısıyla…
Antika halı kolleksiyonunda yeralan bir sanat eseri niteliğinde, renk cümbüşü uyumlu ve ince ayrıntı desenli çok değerli bir antika halısı…İsveç toplumunda saygın bir konum kazanan Arhan ailesi aynı zamanda değerli bir antika halı ve İsveç’te Osmanlı – Türkiye konulu tablo kolleksiyonunun da sahibidirler.
Arhan ailesi Türkiye devletine olan bağlılığını Türk halkından da hiç esirgememiş. 1960’lı yıllarda çalışmak in İsveç’e gelip yerleşen Türk işçileri, bir zamanlar İsveç’te bayram namazlarını Arhan mağazasından bir günlüğüne ödünç aldıkları halılar üzerinde kılarlarmış !
Ahmet SABAHATTİN ARHAN
Ortanca oğlan Sabahattin Arhan beyefendi çok alçakgönüllü bir geleneksel bir cenaze töreniyle Stockholm’da babası Akif bey ve annesi Muzaffer hanımın yanında toprağa verildi. Kardeşleri Şerafettin ve Mustafa beyler Cenaze namazında en ön safta ve ortada durdular.25 Ağustos 1928 yılında Istanbul’da doğan ve şehrin en seçkin caddesi Strandvägen’deki Arhan Halı mağazasını 2010 yılında kapatan ve on gün önce vefat eden doğuştan halıcı saygıdeğer Ahmet Sabahattin Arhan beyefendi dün cenaze namazı kılındıktan sonra Stockholm’un tarihi Skogskykogården kabristanındaki aile mezarlığında toprağa verildi.
Cenaze töreninde metanetli kardeşleri Şerafettin ve Mustafa beyler, biricik sevgili kızı Senem hanımefendi, Büyükelçi, dostları ve sevenleri hazır bulundular.
Aile mezarlığında halen 1981 yılında 76 yaşında vefat eden babası Akif bey ve 1995 yılında 82 yaşında vefat eden annesi Muzaffer hanım yatmaktadırlar…
Ne diyelim ?
Arhan ailesi ve ailenin seçkin temsilcisi Sabahattin bey İsveç’te yaşayan diğer ailelerimize örnek ve rehber olsun.
Efendiliğiyle hepimizin saygısını kazanan Merhum Sabahattin Arhan beyefendiye Allah rahmet eylesin….
Nur içinde yatsın. İpek halılar üstünde huzur içinde uyusun !
TANER YILDIZ
Taner Yıldız 
Ne diyelim bizler o tarihlerde istanbul da bir hemşehri ararken ısveç mükemmel sayıları cogalsin
BeğenBeğen